Σκιαγραφώντας την ζωή μίας μεγάλης προσωπικότητας, αντιλαμβάνεσαι από την αρχή ότι θα προσκρούσεις σε σημεία που δεν περιγράφουν ακριβώς την πραγματικότητα, αλλά θα είναι ένα μέρος αυτής της αλήθειας. Εκ των πραγμάτων, δεν μπορείς να περιγράψεις ακριβώς την εικόνα του, όταν δεν έχεις ζήσει μαζί του στιγμές της επί γης παρουσίας του.
Οι μορφές τέτοιων προσωπικοτήτων, με το πέρασμά τους, άφησαν μαρτυρία πίστεως και θυσιαστικής αγάπης, όχι μόνο στον τόπο που αγωνίσθηκαν και μύησαν ανθρώπους στην Ορθοδοξία, αλλά ξεπέρασαν τα σύνορα της καρδιάς τους και της τοπικής κοινωνίας και εξαπλώθηκε το έργο τους σε οικουμενικό επίπεδο.
Μία τέτοια εξέχουσα προσωπικότητα του 20ου αιώνα είναι και ο μακαριστός Ιεραπόστολος του πρώην Ζαΐρ, της σημερινής Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, ο Αρχιμανδρίτης π. Κοσμάς Γρηγοριάτης.
Μιμητής, μπορούμε να πούμε χωρίς υπερβολή, του Αγίου Ενδόξου Ιερομάρτυρος και Ισαποστόλου Κοσμά του Αιτωλού. Άφησε κι αυτός την πατρίδα του την Ελλάδα, την Ιερά Μονή της μετανοίας του, Οσίου Γρηγορίου, συμβουλεύτηκε τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη γι’ αυτήν του την απόφαση και τους Αγίους Πατέρες, πήρε την ευχή τους και ξεκίνησε για την νέα του πορεία στην Αφρικανική Ήπειρο, για να κηρύξει Ιησού Χριστό, σταυρωθέντα και αναστάντα.
Ο φλογερός εργάτης του Ευαγγελίου άνοιξε μία καινούργια σελίδα στους Αφρικανούς αδελφούς μας. Ο λόγος του ανατρεπτικός για τα δεδομένα εκείνης της εποχής (1978-1989). Έφερε μία επ-Ανάσταση στον λαό του Θεού, γιατί «ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα και τοις καθημένοις εν χώρα και σκια θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς» (Ματθ. 4,16).
Έδωσε νέα πνοή η παρουσία του στην εγκλωβισμένη σκέψη και στην πνευματική ασφυξία που ζούσαν μέχρι τότε οι άνθρωποι. Το παράδειγμά του, σε συνδυασμό με τον λόγο του, αφύπνιζε συνειδήσεις ξεριζώνοντας μέσα από τις καρδιές τους το ειδωλολατρικό κατεστημένο, δεισιδαιμονίες, μαγεία κ.α., που είχαν θρονιασθεί μέσα στο DNA τους εδώ και αιώνες.
Προσπαθούσε, με το επικοινωνιακό χάρισμα που του έδωσε ο Θεός, να επικοινωνεί με διάφορες κοινωνικές τάξεις ανθρώπων, ώστε να προχωράει το έργο της Ιεραποστολής με θαυμαστά αποτελέσματα. Ολόκληρες οικογένειες άλλων δογμάτων και ομολογιών επέστρεφαν στην Ορθοδοξία ομολογώντας οι ίδιοι το πως γνώρισαν την αλήθεια και πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε η παρουσία του π. Κοσμά στην ζωή τους.
Ομαδικές βαπτίσεις από τον π. Κοσμά Γρηγοριάτη σε ποτάμι
Ανήσυχο πνεύμα, όπως ήταν πάντοτε στην ζωή του, ο μεγάλος αυτός Ιεραπόστολος, δεν υπήρχε μέρα που να μην περνάει από το μυαλό του η σκέψη πως θα φέρει έστω και μία ψυχή κοντά στον Χριστό. Γι’ αυτό τον λόγο, διέσχιζε εκατοντάδες χιλιόμετρα σε απομακρυσμένες περιοχές του Κονγκό με μοναδικό στόχο να βρει έστω και μία ψυχή, για να μεταφέρει τον Ευαγγελικό λόγο, το μήνυμα της σωτηρίας. Υπάρχουν κοινές ομολογίες ανθρώπων, οι οποίες μαρτυρούν αυτή την αλήθεια. Τον καλούσαν άνθρωποι να τους διδάξει την Ορθοδοξία και να βαπτιστούν. Ο π. Κοσμάς, ποτέ δεν απέρριπτε τέτοιες προσκλήσεις, γιατί πίστευε ότι «η αλήθεια ήλθεν· η σκια παρέδραμε» (Ιδιόμελο προεορτίων Χριστουγέννων).
Ο π. Κοσμάς, όμως, δεν έμενε απαθής και στα προβλήματα των ανθρώπων, στην πείνα, στην φτώχεια, στις ασθένειες και στον πόνο τους. Μέσα του ηχούσε η φωνή του Αποστόλου Παύλου: «Τις ασθενεί, και ουκ ασθενώ;» (Β Κορ. 11,29). Κέντρο της ζωής του δεν ήταν ο εαυτός του, αλλά ο πλησίον, ακόμα και ένας που τον θεωρούσαν οι άλλοι ανύπαρκτο. Για τον π. Κοσμά είχε αξία, γιατί ήταν εικόνα Θεού. Δεν μπορούσε να τον αγνοήσει. Η ανάγκη για βοήθεια ήταν τεράστια. Τα μικρά παιδιά πέθαιναν κατά εκατοντάδες από τις μολυσματικές ασθένειες, ιδιαιτέρως από την ελονοσία και από την πείνα. Άνθρωποι ρακένδυτοι, άνεργοι, ασθενείς, οι οποίοι υπέφεραν και γνώριζαν ποιά θα ήταν η πορεία τους, ο π. Κοσμάς, δεν τους προσπερνούσε, αλλά σταματούσε και έδινε χέρι βοηθείας, χωρίς να υπολογίζει κόπο και την ίδια του την ζωή ακόμα.
Βλέποντας όλα αυτά και ιδιαιτέρως την μεγάλη θνησιμότητα που υπήρχε από τις μολυσματικές ασθένειες, εφήρμοσε πρόγραμμα ομαδικών εμβολιασμών στους εργάτες και τα παιδιά του Οικοτροφείου, ώστε να παρατείνεται η ζωή τους. Επίσης, τα φάρμακα που στέλνονταν από την Ελλάδα, διανέμονταν κάθε εβδομάδα σε δεκάδες ασθενείς.
Η μεγάλη αγάπη που είχε για τον πάσχοντα αδελφό δεν σταματούσε εκεί. Επισκεπτόταν πολύ συχνά τις φυλακές της πόλεως του Κολουέζι και το λεπροκομείο, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα μαζί με την Ερανική Επιτροπή της Ιεραποστολής, να μεταφέρει και να διανέμει στους κρατουμένους έτοιμη μαγειρεμένη τροφή. Σε επιστολή του, τον Φεβρουάριο του 1982, έγραφε: Μεγάλη παρηγοριά ελάμβαναν οι άνθρωποι των φυλακών της πόλεως, διακόσια (200) άτομα. Τους πηγαίναμε φαγητά και ρούχα. Φάρμακα και άλλα είδη. Αναλάβαμε να βοηθούμε όσους είχαν την ανάγκη μας. Εις ομιλία μου τους είπα: “Εις το εξής, όταν βρίσκεστε έξω, να έρχεστε στην Ιεραποστολή να σας βοηθούμε και να μην επαναλαμβάνετε την παλιά σας ζωή. Έτσι, φροντίζουμε κι αυτούς τους αδελφούς μας. Ας είναι ευλογημένος ο Πανάγαθος που μας καθοδηγεί στο τι πρέπει να κάνουμε”.
Πασχάλιο γεύμα αγάπης (1982)
Η αγάπη του, όμως, προς τους ενδεείς και τους πάσχοντας, καθιέρωσε στις μεγάλες εορτές την παροχή μαγειρεμένης τροφής σε πάνω από χίλια (1.000) άτομα της πόλεως και των γύρω περιοχών του Κολουέζι. Τους έδινε ζωή από την ζωή του.
Όμως, για να μπορέσει να διανέμει όλες αυτές τις εκατοντάδες και χιλιάδες μερίδες φαγητού, γίνεται επικοινωνιακός με τις διάφορες κοινωνικές τάξεις ανθρώπων σε συνδυασμό με την εφευρετικότητά του. Έγινε εμπνευστής και εκτελεστής ενός τεράστιου κοινωνικοανθρωπιστικού έργου. Αγοράζοντας στρέμματα γης, που τα ονόμασαν Φάρμα, άρχισαν να εργάζονται, δημιουργώντας μαζί με τους συνεργάτες του ένα αναπτυξιακό έργο, από το οποίο θα μπορούσαν από τον πρωτογενή τομέα να αντλούν αγαθά μέσω της καλλιέργειας της γης, για να μπορούν να συντηρούν όλο το Ιεραποστολικό κλιμάκιο, τους εργάτες, τους Ιερείς με τις οικογένειές τους, τα δύο Οικοτροφεία και το εν γένει φιλανθρωπικό έργο.
Η μορφή και ο τρόπος επικοινωνίας του π. Κοσμά σαγήνευε τα πλήθη των ανθρώπων, δίνοντας μαρτυρία πίστεως και αληθείας απέναντι στο ψέμα, στην απάτη και στις αστοχίες των ανθρώπων.
Ένα μεγάλο μέρος του λαού από διαφορετικά δόγματα τον αγάπησε πολύ, γιατί είχε αγαπηθεί πρωτίστως από αυτόν. Έβλεπε το θάρρος, την πίστη και την τόλμη του και ακολουθούσε το παράδειγμά του. Έτσι, οδηγούνταν σε μετάνοια. Μετέδιδε την Θεία Χάρη σε όσους συναναστρεφόταν, γιατί εκείνος που έχει επάνω του την Θεία Χάρη, «φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω. 1,9).
Όμως, το πέρασμά του από αυτή την ζωή ήταν σύντομο. Ο ζηλωτής του Ευαγγελισμού των Αφρικανών, Αρχιμ. Κοσμάς Γρηγοριάτης, βύθισε σε πένθος όχι μόνο το Κολουέζι και τις γύρω περιοχές του Κονγκό, αλλά και χώρες όπου ήταν γνωστός για το ιεραποστολικό του έργο. Η καρδιά του σταμάτησε να χτυπάει στις 27 Ιανουαρίου 1989. Ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα σταμάτησε την ευαγγελική πορεία αγάπης δεκατριών ετών. Έληξε το ταξίδι του π. Κοσμά στην πολυστένακτη Αφρικανική ήπειρο.
Διανομή φαρμάκων στο ιατρείο της Ιεραποστολής
Ο θάνατός του αφύπνισε συνειδήσεις, ώστε αρκετοί άνθρωποι να μιμηθούν το παράδειγμά του μεταλαμπαδεύοντας σε άλλες ψυχές το όραμα για την εξάπλωση του Ευαγγελίου και την εδραίωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Ο π. Κοσμάς δικαίως ονομάστηκε «Φωτιστής του λαού του Ζαΐρ». Είχε ξεγράψει τον εαυτό του ευαγγελιζόμενος τον Χριστό, γι’ αυτό και η θυσία του δεν πήγε χαμένη. Το αίμα που χύθηκε από τις πληγές του, πότισε την γη του Κονγκό και τις χερσωμένες από την αμαρτία καρδιές των Αφρικανών αδελφών μας.
Μετά από τριάντα τέσσερα χρόνια απουσίας του, αισθάνεσαι την παρουσία του. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, η μορφή του π. Κοσμά θα είναι συνεχώς μπροστά μας. Ο τάφος του σήμερα γίνεται σύμβολο θυσίας, προσφοράς και αγάπης για τις επόμενες γενιές και ο σταυρός που βρίσκεται επάνω του, μας θυμίζει την σταυρική του πορεία. Με τους αγώνες του στερέωσε την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ας είναι αιωνία η μνήμη του!
† Ο Κωνσταντιανής Κοσμάς
Πατριαρχικός Επίτροπος
Ι. Μητροπόλεως Μπραζαβίλ και Γκαμπόν
